Eğitim-İş; Bursa’da Yaptırdığı Araştırmada ilgi Çeken Tespitler

Eğitim-İş Sendikası Bursa Şubesi’nin kentin 17 ilçesinde gerçekleştirdiği “Uzaktan Eğitim Sürecinde Öğrenci ve Öğretmenlerin Karşılaştıkları Güçlükler” konulu araştırmaya bin 779 öğretmen katıldı. Araştırmada ortaya çarpıcı sonuçlar çıkarken, sendika, sonuçlarla birlikte değerlendirme ve önerilerini de paylaştı. Bursa Şube Başkanı Yeliz Toy araştırmayı basın ile paylaştı. İşte Bursa’da yaklaşık 2 bin öğretmenin gözünden uzaktan eğitim sürecinde yaşanan zorluklar ve Eğitim-İş Sendikası’nın çözüm önerileri:

“Araştırmanın amacı; ülkemizde “Uzaktan Eğitim” adıyla elektronik iletişim araçlarıyla 23 Mart 2020 ‘de başlatılan, pandemi süresince çeşitli dönemlerde kesintiye uğrayan ve alınan son önlemlerle 23 Kasım 2020 tarihi itibariyle de eğitimin tüm kademelerinde uygulamaya giren bilgi aktarma sürecinde, öğretmen ve öğrencilerin karşılaştıkları güçlükleri tespit etmektir.

Araştırma Bursa’nın 17 ilçesinde kamu okullarında çalışan 1779 öğretmen ile bilişim araçları kullanılarak 1 – 10 Aralık 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

Araştırmada “Uzaktan Eğitim Süresi” EBA yazılımı üzerinden yapılan çalışmalar ve Canlı Ders çalışmaları olarak iki farklı bölümde incelenmiştir.

EBA yazılımı üzerinden öğretmenler öğrencileriyle ders içerikleri paylaşmakta, bu çalışmalara ulaşan öğrenciler ve performansları sistem üzerinden öğretmenler tarafından incelenebilmektedir.

Canlı ders ise öğretmenlerin öğrencileri ile EBA ya da diğer yazılımlar aracılığı ile yaptıkları etkileşimli çalışmalardır.

Canlı derslerin kademelere göre zaman aralıkları MEB tarafından belirlenmektedir.

Uzaktan eğitim sürecinde dersler bilişim araçları ile işlenmekte olduğundan, bu süreçte öğrenciler eğitime ulaşmak için, öğretmenler ise eğitim – öğretim görevlerini yerine getirebilmek için bilgisayar -tablet alımı, internet hattı gibi yeni maliyetler yüklenmişlerdir.

Araştırma kapsamında uzaktan eğitimin ortaya çıkardığı ek maliyetler ile ekonomik kayıplar da incelenmiştir.

Araştırmada ayrıca uzaktan eğitim sürecinde öğrencilerde ortaya çıkan bilgi-beceri eksikleri ile Milli Eğitim Bakanlığı’nın süreci yönetmekteki başarısı konuları da öğretmenlerin görüşleriyle incelenmiştir

1. Görev Yaptığınız Okul Türü?
Araştırmaya katılan öğretmenlerin %34’ü Lise, %34’ü İlkokul, %29’u Ortaokul ve %3’ü de Okul Öncesi kademelerinde görev yapmaktadır.

2. Uzaktan Eğitim Sürecinde Sorumlu Olduğunuz Toplam Öğrenci Sayınız Kaçtır?

Araştırmaya katılan öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde sorumlu oldukları öğrenci sayıları kademelere göre değişiklik göstermektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin sorumlu oldukları toplam öğrenci sayısı ile katılımcı sayısı oranlandığında, öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde sorumlu oldukları ortalama öğrenci sayısı 128 olarak tespit edilmiştir.

3. Canlı Derse “Düzenli” Katılan Öğrenci Sayınız Kaçtır?
Araştırmaya katılan öğretmenler sorumlu oldukları öğrencilerin %44, 5’inin Canlı Derslere “Düzenli” bir şekilde katıldığını, %55,5’inin Canlı Derslere “Düzenli” bir şekilde katılmadığını bildirmiştir.

4. EBA Üzerinden Paylaştığınız Ödev ve Çalışmalara “Düzenli” Ulaşan Öğrenci Sayınız Kaçtır?
Araştırmaya katılan öğretmenler sorumlu oldukları öğrencilerin %39, 3’ünün EBA üzerinden paylaşılan ödev ve çalışmalara “Düzenli” bir şekilde ulaştığını, %60,7’sinin EBA üzerinden paylaşılan ödev ve çalışmalara “Düzenli” bir şekilde ulaşmadığını bildirmiştir.

5. Evinde İnternet Bağlantısı Olmayan (Ya Da Yeterli Bağlantı Hızı Olmayan) Kaç Öğrenciniz Var? (Yaklaşık)
Araştırmaya katılan öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerin %19,5’inin evinde internet bağlantısı olmadığını ya da yeterli bağlantı hızına sahip olmadığını bildirmiştir.

6. Hafta İçi Akşam ya da Hafta Sonu Tanımlanan Derslere Katılan Öğrenci Sayınız Kaçtır?
Araştırmaya katılan öğretmenler, canlı derslere düzenli katılan öğrencilerin %69,4’ünün hafta içi akşam ya da hafta sonu tanımlanan derslere katıldığını, %29,6’sının ise katılamadığını bildirmiştir.

7-Canlı derse katılmayan öğrencilerinizin katılmama sebepleri nelerdir?
Araştırmaya katılan öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerden canlı derslere katılamayanların bu derslere katılmama nedenlerini İnternet Bağlantısı Olmaması/ İnternetin Yetersiz Olması %76,4, Ailede Birden Fazla Öğrenci Olması %72,2 , veli-Öğrenci İlgisizliği %68, Bilgisayar/ Tablet Olmaması %66,7, Sisteme Bağlanma Sorunları %44,3 ve Öğrencinin Bir İşte Çalışıyor Olması %17,9 oranlarıyla sıralamışlardır. Not: Bu soruda katılımcılar birden fazla seçeneği işaretleyebilmiştir.

8. Sizce Uzaktan Eğitimin Öğrencilerin Tamamına Ulaşmasındaki Öncelikli Engeller Nelerdir? (Birden Fazla Seçebilirsiniz)
Araştırmaya katılan öğretmenler, Uzaktan Eğitimin Öğrencilerin Tamamına Ulaşmamasındaki Öncellikli Engelleri sırasıyla Öğrencilerin Yeterli Teknolojik Olanağa Sahip Olmaması (İnternet vb) %83,9, Herhangi Bir Yaptırımının Olmaması %66,3 , Veli İlgisizliği %61,6 , EBA Altyapısının Yetersizliği %42,9 ve Öğrenciyi İzleme Süreçlerinin Yeterli Olmaması %37,1 oranlarıyla sıralamışlardır. Not: Bu soruda katılımcılar birden fazla seçeneği işaretleyebilmiştir.

9. Ailenizde aynı anda canlı derslere kaç kişi katılıyor? (Öğretmen ve Öğrenci )
Araştırmaya katılan öğretmenler, ailelerinde aynı anda canlı derse katılan (öğretmen ve öğrenci) ortalama 3 kişi olduğunu bildirmişlerdir

10. UZAKTAN EĞİTİM ALTYAPISINI SAĞLAMAK İÇİN (BİLGİSAYAR, TABLET, İNTERNET PAKETİ) NE KADAR HARCAMA YAPTINIZ?
Araştırmaya katılan öğretmenler uzaktan eğitim altyapısını sağlamak için (bilgisayar, tablet, internet paketi vb.) ortalama 4472,26 TL harcama yaptıklarını bildirmişlerdir.

11. Uzaktan Eğitime Geçildikten Sonra Yüz Yüze Eğitime Göre Aylık Ücret Kaybınız Ne Kadar Oldu? (Ek Ders, Kurs, Egzersiz , Nöbet vb.)
Araştırmaya katılan öğretmenler uzaktan eğitime geçildikten sonra, yüz yüze eğitime göre aylık ücret kayıplarının (ek ders, kurs, egzersiz, nöbet vb.) ortalama 1014 TL olduğunu bildirmişlerdir

12. Uzaktan Eğitimi Öğrencilerin Gelişimi Açısından Yeterli Buluyor Musunuz?
Araştırmaya katılan öğretmenlerin %7’si uzaktan eğitimi öğrencilerin gelişimi açısından yeterli bulurken, %93’ü ise yetersiz bulmaktadır.

13. “Yeterli Sağlık Önlemlerinin Alınması Koşuluyla” Yüz Yüze Eğitime Geçilmesini Öncelikli Görüyor Musunuz?
Araştırmaya katılan öğretmenlerin %90‘ı “yeterli sağlık önlemlerinin alınması koşuluyla” yüz yüze eğitime geçilmesini öncelikli görme konusuna olumlu yaklaşmakta, %10’u ise olumsuz yaklaşmaktadır.

14. MEB’i Uzaktan Eğitim Sürecinde Başarılı Buluyor Musunuz?
Araştırmaya katılan öğretmenlerin % 12‘si MEB’i uzaktan eğitim sürecinde başarılı bulurken %88’i ise başarısız bulmaktadır

BULGULAR

1. Araştırmaya katılan öğretmenlerin %34’ü Lise, %34’ü İlkokul, %29’u Ortaokul ve %3’ü de Okul Öncesi kademelerinde görev yapmaktadır. Uzaktan eğitim kapsamında öğrencilerin yoğun olarak bulunduğu kademelerde dengeli bir katılım sağlanabilmiştir.

2. Katılımcıların her biri görev yaptığı okul kademesi ve branşına göre farklı sayıda öğrenciden sorumlu olmaktadır. Örneğin ilkokullarda görev yapan Sınıf Öğretmeni alanındaki bir öğretmen ortalama 30-40 öğrenciden sorumlu olurken, bu sayı ortaokul ve liselerde görev yapan kültür dersleri alan öğretmenleri için yüzlerle ifade edilebilmektedir. Tüm katılımcıların sorumlu oldukları toplam öğrenci sayısı katılımcı öğretmen sayısına oranlandığında, uzaktan eğitim sürecinde her bir öğretmenin sorumlu olduğu öğrenci sayısı ortalama 128 öğrenci şeklinde tespit edilmiştir.

3. Araştırmaya katılan öğretmenlere, sorumlu oldukları öğrencilerden canlı dersleri düzenli bir şekilde takip edenlerin sayısı sorulmuştur. Öğretmenlerin sorumlu oldukları toplam öğrenci sayısı ile canlı dersleri düzenli bir şekilde takip eden öğrenci sayıları oranlandığında; %44,5’inin Canlı Derslere “Düzenli” bir şekilde katıldığı, %55,5’inin Canlı Derslere “Düzenli” bir şekilde katılmadığı tespit edilmiştir.

4. Öğretmenlerin EBA üzerinden öğrencileri için yayınladıkları ödev – test – alıştırma – sınav gibi çalışmalara ulaşan ve bu çalışmaları tamamlayan öğrenciler, sistem üzerinde performansları ile birlikte görüntülenebilmektedir. Bu yolla öğretmenler EBA üzerinden paylaştıkları içeriklere ulaşan ve tamamlayan öğrencileri düzenli olarak takip edebilmektedirler. Her öğretmenin sorumlu olduğu öğrenci sayısı toplamları ile EBA üzerinden paylaşılan içeriklere ulaşan toplam öğrenci sayıları oranlandığında; bu içeriklere düzenli bir şekilde ulaşanların toplam öğrenci sayısına oranı %39,3 olarak tespit edilmiştir.

5. Anket sorusunda her katılımcı evinde internet bağlantısı olmayan (ya da yeterli data hakkı olmayan) öğrenci sayısını yaklaşık olarak beyan etmiştir. Verilen yanıtlar katılımcıların beyan ettikleri uzaktan eğitim sürecinde sorumlu oldukları toplam öğrenci sayısı ile oranlandığında evinde internet bağlantısı olmayan (ya da yeterli data hakkı olmayan) öğrenci oranı %19,5 olarak tespit edilmiştir.

6. MEB tarafından EBA sistemi üzerinden yapılan canlı dersler ilkokul – ortaokul ve lise kademeleri için gün içinde ayrı ayrı saatlerde planlanmış olup, her gün saat 08:30’da başlayan canlı dersler saat 20:20’ye kadar sürebilmektedir. Araştırmaya katılan 9 öğretmenler, canlı derslere düzenli katılan öğrencilerin %69,4’ünün hafta içi akşam ya da hafta sonu tanımlanan derslere katıldığını, %29,6’sının ise katılamadığını bildirmiştir.

7. Araştırmaya katılan öğretmenlere, sorumlu oldukları öğrencilerden canlı derslere katılamayanların bu derslere katılmama nedenlerinin ne olduğu sorulmuştur. Birden fazla nedene bağlı olabilen katılmama durumlarını; İnternet Bağlantısı Olmaması/ İnternetin Yetersiz Olması %76,4, Ailede Birden Fazla Öğrenci Olması %72,2, veli-Öğrenci İlgisizliği %68, Bilgisayar/ Tablet Olmaması %66,7, Sisteme Bağlanma Sorunları %44,3 ve Öğrencinin Bir İşte Çalışıyor Olması %17,9 oranlarıyla sıralamışlardır.

8. Araştırmaya katılan öğretmenlerden, EBA çalışmaları ve canlı dersler olarak iki ayrı başlıkta incelenen Uzaktan Eğitimin, öğrencilerin tamamına ulaşmasının önündeki öncellikli engelleri sırasıyla belirtmeleri istenmiştir. Katılımcılar bu engelleri; Öğrencilerin Yeterli Teknolojik Olanağa Sahip Olmaması (İnternet vb) %83,9 , Herhangi Bir Yaptırımının Olmaması %66,3 , Veli İlgisizliği %61,6 , EBA Altyapısının Yetersizliği %42,9 ve Öğrenciyi İzleme Süreçlerinin Yeterli Olmaması %37,1 oranlarıyla sıralamışlardır.

9. Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenler bir yandan üzerlerindeki mesleki sorumluluğu yerine getirmeye çalışırken, aynı zamanda veli olarak çocuklarının da uzaktan eğitimle bilgi edinme süreçlerine dahil olma sorumluluğunu yerine getirmektedirler. Aynı ailede birden fazla öğretmenin olduğu, ailede uzaktan eğitime tabi öğrenci olduğu durumlarda öğretmen ve öğrencilerin derslerinde çakışmalar yaşanmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmenler, ailelerinde aynı anda canlı derse katılan (öğretmen ve öğrenci) ortalama 3 kişi olduğunu bildirmişlerdir.

10. Uzaktan eğitim süreci öğretmenlere yeni harcama kalemleri de yaratmıştır. Bu süreçte mesleki sorumluluklarını yerine getirmek için altyapı sağlama sorumluluğu da tamamen öğretmenlere bırakılmıştır. Teknolojik aygıt ihtiyaçları ile internet paket değişikliği gibi kalemlerde yeni maliyetlerin ortaya çıkması, öğretmenleri bu alanda yüklü harcamalar yapmaya zorlamıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler, uzaktan eğitim altyapısını sağlamak için (bilgisayar, tablet, internet paketi vb.) ortalama 4472,26 TL harcama yaptıklarını bildirmişlerdir.

11. Alanlarına göre öğretmenler Destekleme ve Yetiştirme Kursları, Atölye -Laboratuvar Çalışmaları, Öğrenci Kulüpleri , Nöbet, Egzersiz gibi çalışmaları yapmakta, bu çalışmalardan da gelir elde etmektedirler. Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin yüz yüze eğitim döneminde eğitsel çalışmalardan bir kısmını gerçekleştiremedikleri gerekçesi ile bu 10 çalışmalardan elde ettikleri gelirlerde kesintiler ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler uzaktan eğitime geçildikten sonra, yüz yüze eğitime göre aylık ücret kayıplarının ( ek ders, kurs, egzersiz, nöbet vb.) ortalama 1014 TL olduğunu bildirmişlerdir.

12. Öğretmenlerin alanları itibariyle öğrencilerine edindirmeleri gereken hedef kazanımlar MEB tarafından önceden belirlenmiştir. Öğretmenler eğitim – öğretim sürecinde öğrencilerine kazandırmaları gereken bilgi ve becerilerin kazanım düzeylerini de çeşitli ölçme araçlarıyla ölçmektedirler. Araştırmaya katılan öğretmenlere uzaktan eğitim çalışmalarının öğrencilerin gelişimleri açısından yeterli bulup bulmadıkları sorulmuştur. Öğretmenlerin %7’si uzaktan eğitimi öğrencilerin gelişimi açısından yeterli bulurken, %93’ü ise yetersiz bulmaktadır.

13. Uzaktan eğitim nedeniyle öğrencilerine edindirmeleri gereken hedef kazanımlar konusunda sistemi büyük oranda yetersiz gören öğretmenlerin yeterli önlemlerin alınması koşuluyla yüz yüze eğitime geçilmesi konusuna dair yaklaşımları da ölçülmüştür. Araştırmaya katılan öğretmenlerin % 90‘ı “yeterli sağlık önlemlerinin alınması koşuluyla” yüz yüze eğitime geçilmesini öncelikli görme konusuna olumlu yaklaşmakta, %10’u ise olumsuz yaklaşmaktadır.

14. Türk Milli Eğitim Sistemi’ni yöneten Milli Eğitim Bakanlığı’nın uzaktan eğitim sürecini yönetme konusundaki başarısı da değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin % 12 ‘si MEB’i uzaktan eğitim sürecinde başarılı bulurken %88’i ise başarısız bulmaktadır.

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME

• Ülkemizde Covit-19 salgını vaka artışları nedeniyle örgün eğitime ara verildiği 23 Kasım 2020 tarihinde “Uzaktan Eğitim” süreci yeniden başlatılmıştır.

• Türkiye uzaktan eğitime başlandığı 23 Mart 2020 tarihinden bugüne kadar geçen 9 ayı aşkın sürede, öğrencilerin eğitime ulaşmadaki fırsat eşitsizliğini tam anlamıyla ortadan kaldıracak önlemleri almakta yetersiz kalmıştır.

• Gelinen süreçte öğretmenler ve aileler tarafından yapılan çalışmalar ile uzaktan eğitime dahil olan öğrenci sayılarında bir miktar artış yakalanmış olsa da, bu artışın geçen süre ile eğitimin öncelikli bir hak olması gerçekleri göz önünde bulundurulduğunda yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir.

• Uzaktan eğitim sürecinde öğretmen ve öğrencilerin teknolojik olanaklarını araştırmaya ve ihtiyaçlarını gidermeye yönelik bir çalışma yapılmamıştır. • Uzaktan eğitim süreci ekonomik olanakları yetersiz olan ailelerin çocukları açısından mevcut eğitime ulaşmadaki fırsat eşitsizliğini daha da derinleştirmiştir. Araştırmada ortaya çıkan tabloya göre: • Bursa’da her 100 öğrenciden 55’i canlı derslere düzenli bir şekilde katılamamaktadır.

• Bursa’da her 100 öğrenciden 61’i EBA’ da paylaşılan içeriklere ulaşamamaktadır.

• Bursa’da her 100 öğrenciden 20’sinin evinde internet bağlantısı yok ya da yeterli bağlantı hızına sahip değildir.

• Bursa’da canlı dersleri düzenli bir şekilde takip eden her 100 öğrenciden 30’u hafta içi akşam ya da hafta sonu yapılan derslere katılmamaktadır. • Bursa’da her 100 öğretmenden 93’ü uzaktan eğitimi öğrencilerin gelişimi açısından yetersiz bulmaktadır.

• Bursa’da her 100 öğretmenden 90’ı “yeterli sağlık önlemlerinin alınması koşuluyla” yüz yüze eğitime geçilmesini gerekli görmektedir. • Bursa’da her 100 öğretmenden 88’i MEB’i uzaktan eğitim sürecinde başarısız bulmaktadır.

• Bursa’da uzaktan eğitim sürecinin öğretmenlere getirdiği ekonomik yük ortalama 4472,26 TL‘dir.

• Bursa’da uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin aylık ortalama ekonomik kayıpları 1014 TL’dir.

ÖNERİLER

• Öğrenciler arasında giderek büyüyen eğitime ulaşmadaki fırsat eşitsizliğinin giderilebilmesi için uzaktan eğitim süreci devlet tarafından desteklenmeli, öğrencilerin tablet, bilgisayar, internet ihtiyaçları giderilmelidir.

• MEB tarafından oluşturulan canlı ders dağılım çizelgesi düzenlenerek hafta içi akşam ve hafta sonu dersleri öğrencilerin takip edebilecekleri saat aralığına alınmalıdır.

• Uzaktan eğitimin belirlenen hedeflere ulaşmadaki yetersizliği göz önünde bulundurularak sınav konuları sadeleştirilmelidir.

• Sınavlara hazırlanan öğrenciler için Destekleme ve Yetiştirme Kursları bir an önce açılmalıdır.

• Ailelere ve öğrencilere yönelik rehberlik çalışmaları yapılmalıdır.

• Uzaktan eğitim sürecinin yetersizlikleri göz önüne alınarak başta derslik ihtiyacının giderilmesi olmak üzere fiziki düzenlemeler yapılarak ve yeterli önlemler alınarak bir an önce yüz yüze eğitime geçilmelidir.

• Yüz yüze eğitime geçileceği belirtilen 4 Ocak 2021 tarihinde tüm öğretmenlere ve öğrencilere test yapılmalı ve bu testler periyodik hale getirilmelidir.

• Uzaktan eğitim sürecinin ortaya çıkardığı ekonomik yükler göz önünde bulundurularak tüm öğretmenlere 1 maaş tutarında “uzaktan eğitim desteği” verilmelidir.

• Uzaktan eğitim sürecinden kaynaklanan ekonomik kayıplarını gidermek için öğretmenlere aylık 1000 TL uzaktan eğitim tazminatı ödenmelidir.”