İbrahim Sanalp yazdı; ÇELİŞKİ / FELSEFE BİLGİSİ…

Köşe yazarımız İbrahim Sanalp makalesinde;

ÇELİŞKİ

Çelişki-çelişme, birbirini tutmama durumudur. Birleşik önermede, zıt anlamlı iki cümle, çelişki oluşturur. Bir kişinin önce söylediği bir cümleyle sonra söylediği cümle arasında tutarsızlık olmasıdır. Aralarında bağ olması gereken iki farklı şeyin ters düşmesidir. Çelişki terimi, bir birleşik önermenin kendisini meydana getiren her değerini kapsar.

“Kitap okumayı seviyorum fakat kitap okurken harcadığım zamana acıyorum.” Bu birleşik önerme cümlesinde, birinci cümle: kitap okumayı seviyorum, olur. Fakat: iki cümleyi bağlar. İkinci cümle: kitap okurken harcadığım zamana acıyorum, olur. İki farklı cümlede, iki farklı durum var.

Çelişki, bütün kavramı ve bütün-parça kuralına göre sona erdirilir. Kitap okumayı seviyorum ve kitap okurken harcadığım zamana acıyorum, bir bütün olur. Kitap okumayı sevmek ve kitap okurken harcanan zamana acımak bir bütün olur. Bütün, üst kavram olur. Kitap okumayı sevmek, alt kavram olur. Kitap okurken harcanan zamana acımak, alt kavram olur. Sevmek ve acımak, bir bütün olur. Bütün, üst kavram olur. Sevmek ve acımak, alt kavram olur. Sevmek ve acımak, beraber öğrenilir.

İyi-kötü, doğru-yanlış zıtlığı arasında çelişki vardır. Bütün kavramı çelişkiyi sona erdirir. İyi ve kötü bir bütündür. Doğru ve yanlış bir bütündür. Bütün, üst kavram olur. İyi ve kötü, alt kavram olur. Bütün üst kavram olur. Doğru ve yanlış, alt kavram olur. İyi ve kötü, beraber öğrenilir. Doğru ve yanlış, beraber öğrenilir.

Emek ve sermaye, din ve devlet, vatan ve millet, kadın ve erkek: zıt iki kavram olur. Aralarında çelişki vardır. Bütün kavramına göre çelişki, sona erdirilir. Bütün olan kelime, iki parça kelimeden ayrı, üçüncü bir isim olur.

Emek ve sermaye, bir bütün olur. Bütünün adına serbest piyasa denir. Serbest piyasa, emek ve sermayeden ayrı üçüncü bir isim olur. Serbest piyasa, üst kavram olur. Emek ve sermaye, alt kavram olur. Din ve devlet, bir bütün olur. Bütünün adına, laiklik denir. Laiklik, üst kavram olur. Din ve devlet, alt kavram olur. Vatan ve millet bir bütün olur. Bütünün adına, devlet denir. Devlet, üst kavram olur. Vatan ve millet, alt kavram olur. Kadın ve erkek, bir bütün olur. Bütünün adına insan denir. İnsan, üst kavram olur. Kadın ve erkek, alt kavram olur.

Çelişki, bütün ve bütün-parça kuralına göre anlam kazanır. Bütün ve bütün-parça kuralı: bir mantık yürütme kuralı olur.

Aristo mantığına göre, zıt olan iki kavram, birbirinden ayrı olur ve bütün ve bütün-parça kuralına göre anlam kazanır. Tümevarım ve tümdengelim yöntemiyle bilgi oluşturulur. Aristo mantığı, durgunluğu anlatır.

Hegel mantığına göre, zıt iki kavram bir bütün olur. Tez ve antitez, birbirinin zıttı olur. Tez ve antitez: sentez olur. Sentez, bütün demektir. Tez ve antitez, parça olur. Sentez, üst kavram olur. Tez ve antitez, alt kavram olur. Sentez, tez kabul edilir ve antitez oluşturulur. Tez ve antitez: sentez olur. Bu işlem devam ederek, yeni bilgi oluşturulur. Hegel mantığı, hareketi anlatır.

FELSEFE BİLGİSİ

Spinoza, Tanrı kavramından, yola çıkarak bir dünya inşa etmiştir. Hayat bir uzlaşma ve uygulamadır. Spinoza, “Kutsal Kitap” ın da kutsal olmayan kitaplar gibi yorumlanması gerektiği ilkesini, ortaya koydu. Bu, temel ilke kabul edildi.

Yaradancılık, doğanın incelenerek, Allah’ın birliğine ulaşmak inancını anlatır. Yaradancılık’a göre, madde-ruh ve beden-düşünce ayrımı: gerçeğin iki yanı olur. Nedensellik kanunu temel ilkedir.

Hayat, özgürlüğe dayanır. Atatürk, “Özgürlük, benim karakterimdir” demiştir. Hayatın anlamını getiren, özgürlüktür. Felsefe bilgisi, özgürlüğe dayanır.

Kitabın gerçekliği ve dünyanın-doğanın gerçekliği ayrımı vardır. Skolastik düşüncede, kitabın gerçekliği vardır. Dünyayı-doğayı incelemek, dünyanın-doğanın gerçekliği olur.

Felsefe bilgisi, insanın dünyaya-doğaya bir bütün olarak bakmasını sağlar. Bütün kavramına ve bütün-parça kuralına göre, her şey anlam kazanır. Felsefe bilgisi, özgürlüğe sahip olmayı sağlar.

İstanbul Üniversitesi’nde felsefe bilgisi eğitimi, 1900 yılında başladı. Ankara’da Cumhuriyet kuruldu: Dil Tarih Coğrafya Fakültesi ve felsefe bölümü açıldı. Atatürk, okul açarak, felsefe bilgisinin öğrenilmesine katkı yaptı.

Dante, İlahi Komedya isimli eserinde, din ve devleti, iki ayrı güneş kabul eder. Din ve devlet, toplumu aydınlatır. Toplum, dini bilgi ve devlet bilgisiyle örgütlenir. Din ve devlet bir bütün olur. Bütünün adına laiklik denir.

Max Weber, bilgiyi ikiye ayırır. Kutsal bilgi ve işlev bilgisi: bilginin parçaları olur. Kutsal bilgi inanarak öğrenilir. İşlev bilgisi, sorgulanarak öğrenilir. İşlev bilgisi, iş yapma bilgisidir.

Kant, bilgiyi ikiye ayırır. Bilgi, görünmeyenin bilgisi ve görünenin bilgisi olarak ayrılır. Bütün bilgi türleri öğrenilir ve kategorilere ayrılıp kullanılır.

Haklar, anayasada gösterilir. Anayasa, bir sınırlama belirtir. Her şeyin sınırları çizilir. Anayasa, bir koruyucu olur. Anayasa sınırları, sistemi korur. Güçler ayrılığı, sınırlamayı belirtir. Anayasa, toplumsal mukavele olur. Anayasa, insanlığın iradesi olur.  Anayasacılık, felsefe bilgisidir.

Cumhuriyet-demokrasi, insanlığın geçmişten geleceğe doğru olan gelişmesine dayanır. Cumhuriyet-demokrasi, rasyonalite-sistem özelliği taşır. Sistem, bütün özelliği taşır. İnsanlığın geçmişten geleceğe sahip olduğu bilgiler, dikkate alınır. Tanzimat Fermanı, eşitlik getirdi. I. Meşrutiyet, anayasa getirdi.

Hümanizme-insancılığa göre, her şeyin ölçüsü insandır. İnsan, akılla-zihinle değerler oluşturur. Felsefe bilgisi, insanların akılla-zihinle oluşturduğu değerdir. Felsefe bilgisi, mantık kuralları ve tanımla bilgi oluşturur.