Bağımsız Cumhurbaşkanı Adayı Hilmi Özden’den Anayasa’nın 101. ve 116. Maddeleri üzerine

AZİZ TÜRK MİLLETİ

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişi sağlayan 2017 yılındaki anayasa değişikliği Cumhurbaşkanının görev süresi konusunda hiçbir değişiklik yapılmamıştır. 21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla değişik 101. maddenin 2. fıkrasına göre “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” Görüldüğü üzere Anayasanın 31 Mayıs 2007 tarihli ve 5678 sayılı Kanunla değişik 101. maddesinin 2. fıkrasıyla (Resmi Gazete tarihi: 16 Haziran 2007 CUMARTESİ, Sayı: 26554) 21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla değişik 101. maddesinin 2. fıkrası arasında hiçbir fark yoktur.

Her iki kararda Cumhurbaşkanının görev süresinin beş yıl olduğunu, bir kişinin Cumhurbaşkanlığına en fazla iki defa seçileceğini açık bir şekilde düzenlemiştir. Bu sebeple 2023’te yapılacak bir Cumhurbaşkanlığı seçiminde Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın üçüncü bir kez daha bu makama aday olması; Anayasa açısından mümkün değildir. Çünkü Sayın Cumhurbaşkanı, bu makama ilk kez 10 Ağustos 2014’te yapılan halk oylamasıyla; ikinci kez de 24 Haziran 2018’de yapılan halk oylamasıyla seçilmiş bulunmaktadır. Böylece Anayasanın öngördüğü en fazla iki defa seçilme kuralı gerçekleşmiştir. Bunun aksini öne sürme ihtimali bulunmamaktadır.

Anayasanın halen yürürlükte olan 101. maddesinin 2. fıkrası, yukarıda değindiğimiz gibi bir kişinin Cumhurbaşkanlığına en fazla iki defa seçilebileceği kuralına yer vermekle birlikte 21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla değişik 116. madde, buna bir istisna getirmektedir. Anayasanın 116. maddesinin ilk fıkrasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne, 2. fıkrasında Cumhurbaşkanına seçimlerin yenilenmesine karar verme yetkisini tanımıştır. Böylece Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üçüyle seçimlerin yenilenmesine karar verebilecektir.

Anayasa’nın 116 ıncı maddesine göre

“Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. 

Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. 

Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.

Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam eder.

Bu şekilde seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının görev süreleri de beş yıldır.”

Bu madde ile seçimlerin yenilenmesine karar verilme yetkisi, TBMM ve Cumhurbaşkanına aittir. Seçimlerin yenilenmesi kararı Anayasa’da dört yılda bir gerçekleştirilmesi öngörülen seçimlerin, TBMM veya Cumhurbaşkanının kararıyla bu süre henüz tamamlanmadan yapılmasıdır.

Anayasanın 116. maddesinin içerdiği en dikkat çekici hüküm, bu maddenin 3. fıkrasında yer almaktadır. Buna göre eğer seçimlerin yenilenmesi kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından alınırsa ve bu karar, bir kişinin Cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde alınmış olursa ikinci dönemini sürdürmekte olan Cumhurbaşkanı, üçüncü bir kez daha Cumhurbaşkanlığına aday olabilecektir.

Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Haziran 2023’ten önceki bir tarihte üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN üçüncü bir kez daha aday olabilecektir. Ne var ki seçimleri yenileme kararı, Cumhurbaşkanı tarafından alınacak olursa bu karar, bir kimseye üçüncü bir kez daha aday olma fırsatı vermeyecektir.

Görüldüğü üzere esasen Anayasa hükümleri, hukukçu olmayanlar tarafından dahi anlaşılabilecek açıklıktadır ve yoruma ihtiyaç göstermemektedir. Cumhurbaşkanınca alınmış bir kararla Haziran 2023 tarihinden önce seçimlerine yenilenmesine karar verilmesi halinde, mevcut Cumhurbaşkanının üçüncü kez aday olması hukuken mümkün değildir (Kaynak:  Serap Yazıcı; https://www.politikyol.com/cumhurbaskanligi-hukumet-sistemi-secimlerin-yenilenmesi-muhtemel-sorunlar-ve-belirsizlikler)

Eğer Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDOĞAN’ın adaylıkta ısrarı devam ederse bu durum yıllar ve yüz yıllar boyu Anayasa Hukuk Tarihinde yazılacaktır. Bu husus da Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip ERDOĞAN, iktidar, muhalefet ve Bağımsız Cumhurbaşkanı adaylarının ortak bir payda da birleşip uzlaşmaları gerekmektedir. Aksi bir durum toplumda Anayasa ve hukuk karşısında ikilemler oluşturacaktır.

Türk Milletinin Engin Tarihî Birikimine ve Anlayışına Saygı ile Arz Ederim.

Prof. Dr. Hilmi ÖZDEN

Bağımsız Cumhurbaşkanı Adayı