Hilmi ÖZDEN yazdı ANAYASA’NIN ANATOMİSİ

Akademisyen Prof. Dr Hilmi Özden makalesinde;  “Anayasanın 101. maddesinin “Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır.  Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilir”   hükmü 2007 tarihli 5678 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle mevcut halini almıştır.  21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla da bu maddeye dokunulmamış olduğu gibi bırakılmıştır. 6771 sayılı Kanunla Anayasa’nın 101. maddesinde büyük değişiklik yapıldığının ifade edilmesi ise mümkün değildir. Çünkü 5678 sayılı Kanundaki 101. ve 102. maddeler 6771 sayılı Kanunda 101. madde altında birleştirilerek ifade edilmiştir.

            Kanun koyucunun amacı yeni yapılan değişiklikle bir kişinin üçüncü kez seçilmesine istisna getirmek olsaydı bunu kanuna geçici madde koymak suretiyle gerçekleştirebilirdi. AYRICA DEĞİŞİKLİK YAPAN KANUNUN 8. MADDESİNİN GEREKÇESİNDE BU HUSUSA DEĞİNİLEBİLİRDİ (TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, s.12-13). Madde 8’de: “Cumhurbaşkanının görev süresi yürütme istikrarı bakımından beş yıl olarak belirlenmekte; bir kişinin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebileceği hüküm altına alınmaktadır” (TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, s.12) denmektedir.

            ANAYASAYI BU ŞEKİLDE YORUMLAMAK YERİNE KANUNUN GEREKÇESİNDE OLMAYAN ŞU SATIRLAR GÜNDEMDE TUTULMAKTADIR: (TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, Teklifin Metni Üzerindeki Değerlendirmeler: sayfa 40): “Yine, yürürlükteki ve Teklif’te yer alan Anayasa hükümlerinde ‘Cumhurbaşkanı’ ifadesi aynen kullanılmakla beraber, mevcut hükümlere göre Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri ile yürütme içindeki konumu Teklif’le getirilen hükümlerde esaslı bir şekilde değiştirildiği ve bütünüyle farklı bir hükümet sistemi içinde Cumhurbaşkanının düzenlendiği açık bir husus olduğu için, Teklif’in kanunlaşması ile getirilen iki dönem seçilebilme imkânında bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce görev yapmış Cumhurbaşkanlarının görev dönemlerinin hesaba katılmayacağı tartışmasızdır” (Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (2/1504) ve Anayasa Komisyonu Raporu, Sıra Sayısı:447 (TBMM Tutanak Dergisi, D.26, Y.2, C. 31, B.53; 09.01.2017’ye eklidir). https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss447.pdf, Erişim Tarihi: 12.12.2021.)

“Teklifin Metni Üzerindeki Değerlendirmelerde” bulunan bu ifadelerin Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın yeniden adaylığı için yeterli görülmesi KANUNUN HEM AMAÇSAL HEM DE  LAFZÎ YORUMUNA UYGUN DÜŞMEMEKTEDİR.

Çünkü “TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, sayfa 40’da bulunan cümleler” “Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı İzmir Milletvekili Binali YILDIRIM ve Grup Başkanvekilleri Kayseri Milletvekili Mustafa ELİTAŞ, Amasya Milletvekili Mehmet Naci BOSTANCI, Aksaray Milletvekili İlknur İNCEÖZ, Çanakkale Milletvekili Bülent TURAN ve İstanbul Milletvekili Mehmet MUŞ ile 310 Milletvekilinin TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ, GEREKÇELER, ANAYASA KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN İLE TBM MECLİSİ GENEL KURULUNDA KABUL EDİLEN METİNLERDE BULUNMAMAKTADIR.

Diğer taraftan Anayasa Komisyonu’nun Yetki ve Yükümlülükleri incelendiğinde:  “TBMM’de bulunan diğer ihtisas komisyonlarında olduğu gibi Anayasa Komisyonu da, İçtüzükte belirtilen yetki ve yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle faaliyetlerini ifa etmektedir. İçtüzük hükümlerine (md. 35) göre, KOMİSYONLAR KANUN TEKLİF EDEMEZLER, Anayasa Komisyonu kendisine havale edilen bir tasarı ya da teklifi aynen ya da değiştirerek kabul edebileceği gibi reddedebilir (Mevlüt Göl, 2013: 104). Tekrar vurgulamak gerekirse; “Teklifin Metni Üzerindeki Değerlendirmeler”de bahsi geçen cümleler (TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, sayfa. 40).  ANAYASA KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN’de yoktur (TBMM, Yasama Dönemi 26, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı 447, sayfa. 104-126).

ŞU HALDE ANAYASA KOMİSYONUNDAKİ “TEKLİFİN METNİ ÜZERİNDEKİ DEĞERLENDİRMELER” TBM MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜNE GÖRE KANUNUN YERİNE GEÇEMEZLER. Türk Hukuk Tarihi açısından Cumhurbaşkanlığı Adaylığındaki hatanın düzeltilmesi gerekmektedir. Aksi halde ANAYASA’NIN FONKSİYONEL ANATOMİSİNİ DEĞİL OTOPSİSİNİ oluşturacak bir durumun ortaya çıkması Türk Milletinin ve Hukukçularının hafızalarından silinmeyecektir.

Kaynaklar:    1-T.C. Anayasası,  Beta Yayınları, 2021.

2-Mevlüt Göl, TBMM Anayasa Komisyonu Oluşumu, İşleyişi ve Görevleri, Yasama Dergisi, Yıl 2013, Sayı: 25, 92 – 111.

https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss447.pdf, Erişim Tarihi: 12.12.2021