İbrahim Sanalp yazdı; Zaman

Köşe yazarımız İbrahim Sanalp makalesinde;

Zaman, ölçülmüş ya da ölçülebilen bir dönem olur. Dün, bugün, yarın: bir bütün olur. Bugünden düne ve yarına zihinsel geçişler yapılır.

Dünya tarihi, toplumların birbirlerini karşılıklı olarak aşılamaları anlamında görülmeye başlanır. Tarih, düşüncenin kahramanlığını anlatacaktır. İnsanın herkes için yaptığını temel alan ölçüt, tarihin ölçütü olacaktır.

Volta adlı bir bilginin yaptığı pilden çıkan bir kıvılcım, bütün yaşantımızı belirleyen ve değiştiren bir güç yarattı.

Balzac’ın eserleri, çok değişik ögelerden oluşan bir bütündür. Hayat, bütün özellikleriyle sergilenir. Romandaki tipler, romanın bütünlüğünün bir parçası olur. Başarı anlatılır. İnsanların ve yaşamın bilgisi anlatılır. İnsanların yaşamı, kabuklarından sıyrılmış olarak: ışıklarıyla sergilenir. Önemsizleri önemsemek diye bir tutum edinilir.

Uzamdaki devinimin odak noktası, yuvarlanarak giden: ekseninin çevresinde hızla dönen tekerlektir. Metafizik olarak devinimin temeli ise yazının bulunuşudur. Tekerleğin bilgisi, uzakları yakın yaptı. Yazılı metinler kitap haline getirildi. Kitapla düşünceler anlatıldı. Yeni düşünceler öğrenilip öğretildi. Kültür yaşantısı, kitaplarla yaşanır. Kitap günlük yaşantımızda bir nesne olur. Okuyarak bilgi öğrenilir. İnsanlardan kitaplara geçip saklanmış deneyimler: onları özümsemiş olanlara ait olur. Kitaplar dünyamızı genişletir.

Yaşam sorgulanır. Yaşamın anlamı bulunmaya çalışılır. Zaman ve mekânın anlamı araştırılır. Bir yol, bir hedef bulmak istenir. Değişim için, önce insanın eğitimi gerekir. İnsan hümanist düşünmeli ve eylemde bulunmalı… İyi ile kötü ayrılmalı… Sevgiyle yaşamak gerekir. Düşünceler, hareket yapan güçlerdir. İnsanlar arasında uzlaşma etkili olur. Düşünerek kendimiz için bir güç kaynağı buluruz.

Zamana bağlı olarak bilgi ikiye ayrılmaya başlandı. Bilgi, din işleri bilgisi ve devlet işleri bilgisi olarak ikiye ayrılır. Din işleri bilgisi, inanarak öğrenilir. Devlet işleri bilgisi, sorgulanıp öğrenilir. Din işleri bilgisine göre, iyi sevap olur. Kötü, günah olur. Devlet işleri bilgisine göre, iyi meşru olur. Kötü, gayrimeşru olur. Toplum, iki ayrı örgütlenme yapar. Din örgütlenmesi ve devlet örgütlenmesi… İki ayrı tören yapılır. Din töreni ve devlet töreni… Din töreninde, dua okunur. Devlet töreninde, saygı duruşu yapılır ve milli marş okunur.

Toplum bütün, birey parça olur. Bireysel özgürlük, dürüstlük ve kararlılık demektir. Yaşamak, başlı başına bir mutluluktur. Özgürlük, insanı güçlendirir.

Şiirde, semboller dünyası öğrenilir. Düzyazıda, olgular dünyası öğrenilir. Olgu, sebep-sonuç bildirir. Kitaplar bilgi verir ve düşünmeye ortam hazırlar. Belli bir hedef seçilmeli… İnsanın görevi, yaşamına belli bir yön vermektir.

Deneme türü metinler, özgürlük ve içtenlik anlatır. Dürüstlük, her erdemin başlangıcıdır.

Görmek demek: öğrenmek, karşılaştırmak, anlamak demektir. Görmek-bakmak ayrımı yapılır. Görme, anlama merakı anlatılır. Alışkanlıklar, insan doğasının çeşitliliğini gözler önüne serer.

Bireyler ve toplumlar arası sorunlar, karşılıklı hoşgörü ile çözülür. Sorunlar hümanizm anlayışıyla çözülür. Bireysel ve toplumsal uzlaşma gerekir. İnsancıl bir ideal ile dünyaya bakılmalı…