NEET Gençler Raporu Yayında

Günümüzde genç işsizliği sorunu hem dünyanın hem de Türkiye’nin en temel problemlerinden birisi olarak kabul edilmiş ve bu alanda pek çok politika uygulanmaya başlanmıştır. EGİAD olarak bu önemli soruna yerel düzeyde politika önerileri geliştirmek ve etkili çözümler sunmak hedefiyle, kamuoyunda “Ev Genci” olarak ifade edilen Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan (NEET) Gençlerin istihdama katılabilmesi için yapılması gerekenleri Kentimiz İzmir Derneği ile ele alan EGİAD-Ege Genç İş İnsanları Derneği, bir rapor hazırlayarak kamuoyunun dikkatine sundu. İzmir Kent Değerlerini Koruma ve Geliştirme Derneği olarak Doç. Dr. Işıl Kurnaz tarafından hazırlanan 98 sayfalık rapor, İzmir’deki NEET gençlerinin işgücü piyasasına katılımını teşvik etmeye yönelik politika önerileri ile dikkat çekti.

EGİAD olarak, ulusal ve bölgesel sorunlara yönelik doğru politikalar izlenmesini sağlamak amacıyla stratejiler oluşturma hedefi ile oluşturulan EGİAD Think Tank olarak geçmiş yıllarda pek çok ekonomi ve kent raporu hazırlama fırsatı yakalayan kurum, son olarak kamuoyunda “Ev Genci” şeklinde yaygın olarak dillendirilen soruna ilişkin önemli bir Araştırma Raporu oluşturdu. “Ne Eğitimde Ne de İstihdamda Olan Gençler” veya kısa ismiyle “NEET Gençler” teminolojisiyle ifade edilen kavrama dikkat çeken EGİAD, bu sorunun çözümü için ise, ülke ve bölge düzeyinde olmak üzere, her ölçekte akılcı politikalara ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

EGİAD Think Tank çalışmaları kapsamında “Birlikte Çözüm Arayışı – Ne Eğitimde Ne İstihdam Olan (NEET) Gençler İzmir Araştırma Raporu” başlığıyla hazırlan rapor ile Bakanlıklar ve Yerel Yönetimlere ulaşma hedefinde olan STK, karar alıcı ve uygulayıcı tüm paydaşlarla çözümün bir parçası olabilmeyi hedeflemekte. Raporun lansmanında iş dünyası ve basın mensuplarını Dernek Merkezinde buluşturan lansmana, EGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Alp Avni Yelkenbiçer ev sahipliği yaparken, Kentimiz İzmir Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Yüce ve Doç. Dr. Işıl Kurnaz, İZPA-İzmir Planlama Ajansı Başkanı Prof. Dr. Koray Velibeyoğlu da katılım sağladı.

NEET Gençlerin Sorunlarına Çözüm Önerileri Geliştirmeliyiz

Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren EGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Alp Avni Yelkenbiçer, NEET gençlerin istihdam dışında kalmasının, ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkilediğini, toplumsal eşitsizliği ve sosyal istikrarsızlığı artırdığını belirterek, “Günümüzde genç işsizliği sorunu hem dünyanın hem de Türkiye’nin en temel problemlerinden birisi olarak kabul edilmiş ve bu alanda pek çok politika uygulanmaya başlanmıştır. Yerel düzeyde politika önerileri geliştirme ve etkili çözümler sunma hedefiyle gerçekleştirdiğimiz çalışmamız, NEET gençlerin yaşadığı zorluklara doğrudan odaklanarak toplumda sosyal adaletin ve fırsat eşitliğinin sağlanmasına da katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. NEET gençlerin istihdam dışında kalması, ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemekte, toplumsal eşitsizlikleri ve sosyal istikrarsızlığı artırmaktadır. En önemli etkilerinden biri de gençlerin eğitim almadan veya istihdam edilmeden geçirdikleri zaman, yeteneklerini geliştirme ve ülkenin rekabet gücü için önemli bir kaynak olan beşerî sermayenin oluşturulmasına katkıda bulunamamaları sonucunu doğurmaktadır. Gençlerimizin iş hayatına katılımını zorlaştıran önemli bir faktör de eğitim-istihdam uyumsuzluğudur. Eğitim sistemimizin iş dünyasının dinamiklerine uygun hale getirilmesi, NEET gençlerin iş hayatında kendilerine kalıcı yer edinmelerini kolaylaştıracaktır. Sosyal güvenlik sistemimiz de bugün önemli bir dönüşümden geçiyor. Özellikle EYT düzenlemeleri, gençlerin işgücü piyasasında karşılaştığı zorlukları daha da artırabilir. Emeklilik yaşına yaklaşan bireylerin iş hayatına devam etmesi, genç nüfusun istihdam fırsatlarını daraltarak işsizlik oranlarını daha da yükseltebilir. Gençlerin işgücü piyasasına katılımını destekleyecek ve sürdürülebilir sosyal güvenlik çözümleri üretecek politikaların geliştirilmesi bu nedenle büyük önem taşıyor” dedi.

Yelkenbiçer şu şekilde devam etti: “Tüm bu nedenlerle, NEET gençlerin ekonomiye katılımlarının artırılması ve sosyal içermelerinin sağlanması hem bireylerin hem de toplumun genel refahı açısından kritik öneme sahiptir. Bu araştırma ile NEET gençlerin sosyoekonomik hayata katılımlarının artırılması konusunda İzmir ilinde neler yapılabileceklerdi geniş bir katılımla tartışmaya açmış olduk. Gerçekleştirdiğimiz saha araştırması kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarının, iş dünyasının, çeşitli sektörlerden işverenlerin ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımlarıyla odak grup görüşmeleri düzenledik. Bu görüşmeler, NEET gençlerin karşılaştığı sorunları anlamak ve çözüm önerileri geliştirmek açısından önemli bir adım oldu. Odak grup görüşmelerinde gençlerin yaşadığı zorlukları derinlemesine anlama fırsatı bulduk ve bu bilgiler ışığında etkili çözümler üretme yolunda ilerliyoruz. EGİAD olarak, gençlerin geleceğine yapılan yatırımın önemini vurgulamak ve toplumda sosyal adaletin ve eşit fırsatların sağlanmasına katkıda bulunmak için çalışmalarımıza devam edeceğiz. Dolayısıyla, bu çalışmanın bir başlangıç olduğunu belirtmek isteriz. Kamunun, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının destek ve iş birliği ile daha da güçlenerek, gençlerin potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olacak projeler ve programlar geliştirme yönündeki çabalarımızı sürdürmeyi hedefliyoruz. Geleceğe dair umut dolu adımlar atarken, gençlerimizin başarılarına ve mutluluğuna odaklanmayı sürdüreceğiz. Bu raporun, özellikle gençlerimizin istihdam edilebilirliğini artırma yolunda İzmir’e, Ege Bölgesi’ne ve ülkemize katkı sağlamasını diliyoruz.” dedi.

Önceliğimiz Eğitim

Ülkemizin yeşil ve dijital dönüşüme, toplumsal dönüşümü de ekleyerek büyük bir sıçrama yapabilecek kapasitede olduğunun altını çizen Yelktenbiçer, “Bu kapasitemizi kullanarak dünyadaki teknolojik değişim hızını yakalamalıyız. Yüksek teknoloji kullanımı, yüksek katma değerli üretim ve bugün de gündemimizde olacak markalı ihracat ile dış ticaret açığımızı azaltmak; son 100 yıldır dünya ekonomisinden aldığımız yalnızca yüzde 1’lik payı büyütmek ve yüksek teknoloji ihracatında yüzde 3 barajını aşmak tamamen bizim elimizde. Yüksek teknolojinin sunduğu devasa potansiyel, yaklaşık 3,5 milyon KOBİ’mizi dünya ekonomisine hızla entegre edebilecek önemli fırsatları önümüze seriyor. Ancak, bu fırsatları değerlendirebilmek için önceliğimizi eğitime vermeli, analitik düşünebilen, bilgiye ve bilime açık nesiller yetiştirmeye odaklanmalıyız. Geleceğin dünyasında yerimizi almak için geç kalmadan harekete geçmeliyiz! Genç nüfusumuz, teknolojiye meraklı nesillerimiz ile bu potansiyeli açığa çıkarmak için gerekli adımları atmalıyız” diye konuştu.

Kurumlardaki Verimlilik ve Üretkenlik Önemli

“Kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkileri” konusundaki çalışmalarıyla bu yıl Nobel Ekonomi Ödülünü alarak bizleri gururlandıran Daron Acemoğlu’nun bu ödülü almasına vesile olan bazı tespitleri de dikkat çeken Yelkenbiçer, “Bu görüşler ışığında NEET Gençler sorununa yönelik bir projeksiyon sunmak isterim. Dünyanın ekonomik gündemini belirleyen çalışmalara imza atması ve bu çalışmalarla hem dünyaya hem de bizlere yön göstermesi sebebiyle, Daron Acemoğlu’na teşekkürü bir borç biliyor ve Nobel Ekonomi Ödülü için kendisine tebriklerimizi iletiyorum. Acemoğlu, tüm çalışmalarında kurumların öneminin, kurumlardaki toplam faktör verimliliği ve genel üretkenlik düzeylerinin belirleyiciliğinin altını çizmektedir. Ancak maalesef ülkemizin teknolojiye yeterince yatırımda bulunmadığını, yatırımda bulunduğunda ise bu teknolojiden üretkenlik kazanamadığını söyleyebiliriz. Bunun da kök nedenlerine yine baktığınız zaman, yine karşımıza kurumlarımızın verimliliği ve eğitim düzeyimiz karşımıza çıkmaktadır. Bu durum ülkemizdeki pekçok olumsuzluğu derinleştirdiği gibi, NEET Gençler sorunu da her geçen gün büyütmektedir.” dedi.

Yapay Zekâ Hem Fırsat Hem Zorluklar Barındırıyor

Yapay zekânın birçok gelişmiş ülkede ekonomileri büyük ve derin bir değişim süreci içine sokmaya başlamışken, ülkemiz dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde ise bu alandaki hazırlıklar konusunda yeterli ivme sağlanamadığını hatırlatan Yelkenbiçer, “Yapay zekânın getireceği değişimler ise, NEET problemi açısından içinde hem fırsatlar hem de zorluklar barındırıyor. Fırsatlara baktığımızda; yapay zekânın veri analizi, yazılım geliştirme ve yapay zekâ etiği gibi pek çok yeni alanda iş imkanları yaratabileceğini görüyoruz. NEET gençler, bu alanlarda eğitim ve beceri kazanarak işgücü piyasasına entegre olabilirler. Yapay zekâ destekli eğitim platformları, kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunarak NEET gençlerin eksikliklerini gidermelerine ve işgücü piyasasına hazırlanmalarına yardımcı olabilir. Yapay zekâ tabanlı araçlar, NEET gençlerin yenilikçi iş fikirleri geliştirmelerine ve girişimcilik faaliyetlerinde bulunmalarına olanak sağlayabilir. Tehditleri incelediğimizde ise; yapay zekâ, otomasyon yoluyla bazı sektörlerdeki işlerin yerini alabilir. Bu durum, özellikle düşük vasıflı işlerde çalışan veya iş tecrübesi olmayan NEET gençler için iş bulmayı daha da zorlaştırabilir. Yapay zekâ, işgücü piyasasında yeni becerilere olan talebi artırabilir. NEET gençler, bu becerileri kazanmakta zorlanırlarsa işgücü piyasasında geride kalabilirler. Yapay zekâ teknolojilerine ve eğitimine erişimdeki eşitsizlikler, NEET gençler arasında var olan eşitsizlikleri daha da derinleştirebilir. Yapay zekâ ile ilgili tüm gelişmeleri takip ederken, yeşil dönüşümün bir diğer boyutu da gençlerimiz için sunduğu yeni iş olanakları olduğunu atlamamalıyız. Çevre dostu teknolojilere yatırım yaparak, NEET gençlerimizin bu alanlara yönelmesi ve sürdürülebilir sektörlerde yer bulması için önemli fırsatlar yaratabiliriz. Tüm alanlarda olduğu gibi ikiz dönüşüm alanlarındaki gelişmeleri NEET gençler alanında da yakından takip etmeliyiz” diye konuştu.

“EGİAD’ın, Acemoğlu’nun Çerçevesini Çizdiği, Verimliliği Yüksek Kurum Niteliğine Ulaştığına İnanıyoruz”

Kurumsal yapısıyla ve “Çağdaş Sivil Toplum Kuruluşu” anlayışıyla faaliyetlerine hız kesmeden devam eden derneğin Acemoğlu’nun çerçevesini çizdiği, verimliliği yüksek kurum niteliğine ulaştığına inandıklarını dile getiren Yelkenbiçer, “Seçkin üye portföyü, diğer kurum ve kuruluşlarla güçlü işbirliği, ciddiyetle gerçekleştirdiği yayın ve raporları, kamuoyunda kuruluşundan bu yana oluşturduğu saygın imajı ve tanınırlık oranıyla, 35 yaşına yaklaşan köklü bir kurumdur. Bu özellikleriyle derneğimizin, Acemoğlu’nun çerçevesini çizdiği, verimliliği yüksek bir kurum niteliğine ulaştığına inanıyoruz. Bu kapsamda derneğimizi bugünlere taşıyan, tüm dönemlerdeki yönetimlerimize, üyelerimize, bizleri destekleyen tüm paydaşlarımıza teşekkür ederiz. EGİAD olarak, gençlerin geleceğine yapılan yatırımın önemini vurgulamak ve toplumda sosyal adaletin ve eşit fırsatların sağlanmasına katkıda bulunmak için çalışmalarımıza devam edeceğiz. Kamunun, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının destek ve işbirliği ile daha da güçlenerek, gençlerin potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olacak projeler ve programlar geliştirme yönündeki çabalarımızı sürdürmeyi hedefliyoruz. Geleceğe dair umut dolu adımlar atarken, gençlerimizin başarılarına ve mutluluğuna odaklanmayı sürdüreceğiz” dedi.

Rapor Özeti

Bu çalışma, İzmir’deki ne eğitimde ne de istihdamda olan (NEET) gençlerin işgücü piyasasına katılımını teşvik etmek amacıyla politika tedbirlerinin tasarlanması ve uygulanmasına odaklanmaktadır. NEET gençler, eğitimde veya istihdamda olmayan gençlerdir ve genellikle işsizlikten, eğitim fırsatlarına erişim eksikliğinden veya kişisel faktörlerden kaynaklanan durumlarla karşı karşıyadırlar. Bu gençlerin yaşadığı zorluklar, sadece bireyleri değil, aynı zamanda toplumu ve ekonomiyi de etkilemektedir. Gençlerin eğitimden istihdama geçiş sürecinde karşılaştıkları zorluklar ve NEET olarak sonlanan hikayeler, daha fazla müdahale ve destek gerektirmektedir. NEET gençler genellikle eğitim almamış, eğitimlerini tamamlamamış veya istihdamda olmayan ya da iş aramayan bireylerdir. NEET gençlerin yaş grubu tanımlaması çeşitli sınıflandırmalarda değişmektedir. Bu çalışmada, NEET gençlerin tanımlanmasında 15-29 yaş grubuna odaklanılmıştır. Söz konusu yaş grubu, gençlerin eğitimden işgücüne geçiş dönemini kapsamakta ve gençlerin işgücüne katılma sürecindeki zorlukları ele almaya olanak tanımaktadır. Ayrıca, NEET gençlerin heterojen yapılarını ve karakteristik farklılıklarını göz önünde bulundurmak için de çalışmada bu yaş grubuna odaklanılması tercih edilmiştir. NEET gençler, küresel bir sorun olarak toplum ve ekonomiler üzerinde geniş kapsamlı etkilere sahiptir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine (2024) göre, küresel düzeyde 15-24 yaş grubundaki NEET oranı 2023 itibarıyla %21,7’dir. COVID-19 salgını NEET oranında artışa neden olmuş, 2023 yılında NEET statüsünde olan genç kadın ve erkeklerin oranları sırasıyla %29,7 ve %14,1 olarak kaydedilmiştir. NEET statüsü, gençlerin işgücü piyasasına erişimlerini sınırlayan çeşitli sorunlara işaret etmektedir. NEET olma hali, genellikle birçok faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan, NEET olma durumu bireysel, ailesel ve çevresel faktörler, eğitime erişim sorunları veya eğitim-istihdam uyumsuzluğu gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Yaş, cinsiyet, sağlık durumu ve psikolojik faktörler gibi bireysel unsurlar, NEET olma riskini etkilemektedir. Bununla birlikte, düşük sosyoekonomik düzey, aile içi gelir ve ebeveynlerin eğitim düzeyi gibi faktörler de genellikle NEET olma riskini artırmaktadır. Ayrıca, bakım sorumlulukları ve aile yapısı da NEET olma durumu üzerinde etki yaratmaktadır. Özellikle kadınlar arasında bakım sorumluluğu daha yaygındır ve bu durum, NEET olma riskini artırabilmektedir. Eğitime erişimdeki engeller, gençlerin NEET olma durumunu doğrudan etkilemektedir. Erken okul terkleri ve düşük akademik başarı bu engellere örnek olarak gösterilebilir. Eğitim sistemi içindeki eşitsizlikler ve öğrenci-öğretmen ilişkileri de bu bakımdan önemli unsurlardır. Eğitim-istihdam ilişkisindeki uyumsuzluk NEET olma durumu açısından bir diğer önemli faktördür. Bu bağlamda, gençlerin işgücü piyasasına girişlerinde yaşadıkları zorluklar ve uyumsuz eşleşmeler, NEET olma riskini artırmaktadır. Ayrıca, uzun süre işsizlik deneyimi gençlerin gelecekteki istihdam olanaklarını olumsuz etkilemekte ve NEET olma durumunu kalıcı hale getirebilmektedir. NEET gençler, bir ülke, bir toplum ve iş dünyası için önemli bir sorundur çünkü;

• NEET gençlerin istihdam dışında kalması, ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. NEET gençler, ülkenin üretken işgücü potansiyelini kullanamadıkları için ekonomik kalkınmaya katkı sağlayamamaktadır. Bunun sonucunda ekonomide verimlilik azalmakta ve sosyal yardımlara olan bağımlılık artmaktadır.

• NEET gençlerin toplumdan dışlanması, sosyal içermeyi zorlaştırmakta ve toplumsal eşitsizlikleri artırmaktadır. NEET gençlerin işgücüne katılmaması veya eğitim görüşmelerinden elde edilen bulgular tematik olarak analiz edilmiştir.

Geliştirilmesi Gereken Stratejiler

NEET gençler için mesleki yönlendirme ve kariyer danışmanlığı hizmetleri sunan bütüncül bir sistem oluşturulmalıdır. Gençlerin eğitimden işgücüne geçişini desteklemeli ve iş fırsatlarına erişimlerini artırmalıdır. NEET gençler için kariyer merkezlerinde bireysel kariyer danışmanlığı hizmeti sağlanmalıdır. Kamu kurumları, meslek kuruluşları, STK’lar, yerel yönetimler ve özel sektör iş birliği ile güncel talepler toplanmalı ve istihdam garantili programlar uygulanmalıdır.

Gerek küresel gerekse ulusal düzeyde yüksek genç işsizliği ve ne eğitimde ne istihdamda ne de yetiştirmede olan (NEET) gençlerin oranları ile söz konusu gençlerin durumu nedeniyle ortaya çıkan sosyoekonomik sonuçlar, söz konusu gençleri istihdama, eğitime veya öğretime (geri) kazandırmaya yönelik politikalar geliştirme ve uygulama konusunda acil bir gündeme ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. TÜİK istatistiklerine göre, 15-29 yaş grubundaki NEET gençlerin oranının 2022 yılı itibarıyla İzmir’de %23,8 seviyesinde olması, konuya ilişkin yerel düzeyde de önlem alınması gerektiğini göstermektedir. Bu çalışma, Ege Genç İş İnsanları Derneği’nin İzmirli gençlerin işgücü piyasasına daha fazla katılmasını teşvik etmeyi amaçlayan politika tedbirlerinin tasarlanması ve uygulanmasına daha aktif şekilde dahil olma amacı ile hazırlanmıştır. NEET gençler, herhangi bir düzeyde okula kayıtlı olmayan ve işgücü piyasasına katılmayan gençlerdir. Bu gençler, ayrıca, istihdamı güvence altına almak ve sürdürmek için gereken beceri ve deneyimden de yoksun olabilmektedir. Bazı ortak özellikleri paylaşmakla birlikte, işgücü piyasasının ve eğitimin dışında kalmış genç nüfus son derece heterojendir. Eğitimden ve istihdamdan kopmanın altında yatan çeşitli nedenler bulunmaktadır. Genç bir bireyin NEET olmasına sosyoekonomik geçmiş, eğitim fırsatlarına erişim eksikliği, ruh sağlığı sorunları, engellilik gibi kişisel faktörler neden olabilir ya da bu durum, işgücü piyasası koşulları ile yakından ilişkili olabilir. Dolayısıyla, NEET gençlerin her biri kendine has özelliklere ve ihtiyaçlara sahiptir. Bu bağlamda, NEET kategorisinin ayrıştırılmasına ve hedef kitle odaklı farklı politika müdahalelerine ihtiyaç vardır. NEET gençler, yaşamları üzerinde uzun süreli etkileri olabilecek önemli zorluklarla karşı karşıyadır. Bireysel olarak NEET olmak, bir kişinin gelir elde etme potansiyelini ve ekonomik bağımsızlığını sınırlayarak ekonomik dezavantaj döngüsünü devam ettirir. NEET olmanın sosyal ve psikolojik etkisi de küçümsenmemelidir. İzolasyon hissi, düşük öz saygı ve amaç eksikliği NEET gençlerin ruhsal sağlığına zarar verebilmektedir. Bununla birlikte, NEET olmakla ilişkilendirilen sosyal damgalama, bu zorlukları daha da kötüleştirerek sosyoekonomik hayata yeniden katılımın önünde engeller oluşturmaktadır. Ancak NEET olmak, yalnızca bireyi değil, aynı zamanda toplumu ve ekonomiyi de etkileyen geniş kapsamlı sonuçlara yol açmaktadır. Makroekonomik açıdan bakıldığında, NEET gençlerin sayısının yüksek olması üretkenliğin ve ekonomik çıktının azalması anlamına gelmektedir. Bu durum, ayrıca sosyal yardım ve sosyal destek programlarına yapılan kamu harcamalarının artmasına da neden olmaktadır. Dolayısıyla, NEET statüsünün çok yönlü etkilerini tanımak ve ele almak önemlidir. NEET gençlerin karşılaştığı zorlukları ele alma çabaları, sadece kamu kurum ve kuruluşlarının sorumluluk alanı içinde değildir, aynı zamanda iş dünyasından ve sivil toplumdan gelen desteği de içeren çok yönlü bir yaklaşım gerektirmektedir. Konuya ilişkin iyi uygulama örnekleri incelendiğinde; esas olarak gençlerin işgücü piyasasına aktif şekilde katılmalarını amaçlayan üretken bir yaklaşım izlendiği görülürken, gençlerin eğitim ve istihdama daha fazla katılımını sağlamak için uygulanan politikaların geniş bir yelpazede farklı yaklaşımları içerdiğini söylemek mümkündür. Bununla birlikte, iyi uygulamalar içinde değerlendirilebilecek politikaların genellikle gençlerin örgün eğitimden geçerek işgücü piyasasına ve istihdama geçişlerini tanımlayan istihdama giden yol olarak ifade edilebilecek bir süreç boyunca farklı noktalara müdahale etmeye odaklandığı söylenebilir. Saha araştırmasından elde edilen bulgulardan da görüldüğü üzere, pek çok genç için eğitimden istihdama giden söz konusu yol düz bir yol değildir. NEET olarak sonlanan hikayeler, çeşitli nedenlerle yol boyunca bir yerde ayrılmış veya sapmışlardır. Bu bakımdan, NEET sorununu ele alan politikalar ya gençlerin bu yoldan ayrılmasını engelleyen önleyici müdahaleler ya da gençlerin bu yolda ilerlemeye devam etmeleri, becerilerini geliştirmeleri ve topluma aktif olarak katılmaları için onları yola tekrar dahil etme konusunu ele almaktadır. NEET gençlerin aktif

katılımını destekleyen politikalardan bazıları, eğitim ve öğretimden potansiyel olarak kopmayla bağlantılı risk faktörleriyle mücadele etmek amacıyla yolun erken aşamalarına müdahale etmeyi amaçlamaktadır. Öyle ki, niteliksiz veya düşük nitelikli gençlerin işsizlikle karşılaşma riski, nitelik sahibi olan yaşıtlarına göre daha yüksektir. Bazı politikalar ise gençlerin istihdama giden yolunun -istihdamla ilgili- sonraki aşamalarına müdahale etme amacındadır. Bu araştırmanın amacı, İzmir’de NEET gençlere ilişkin risk faktörlerini ortaya koymak ve yerel şartları da dikkate alarak bu gençlerin sosyoekonomik hayata katılımlarını teşvik edecek politika önerileri geliştirmektir. Bu çalışma, NEET statüsüne katkıda bulunan faktörleri anlama, sektörel ve yerel dinamikleri dikkate alan hedefli müdahalelerin uygulanmasının önemini ortaya koyma, NEET gençleri daha umut verici bir gelecek için güçlendirmeye yönelik bir çabanın ürünüdür. Bu bağlamda, her düzeydeki paydaşların iş birliği yapması ve söz konusu genç bireylerin refahına ve potansiyeline yatırım yapması, gelişmeleri için gereken destek ve fırsatlara sahip olmalarını sağlaması çok önemlidir.

Küresel NEET Oranları

Küresel Düzeyde NEET Gençlerin Oranı, 15-24 Yaş Grubunda 2025’te 276,4 milyon olması beklenmekte. Yüzde 21,8’lik beklenti dikkatleri bu başlıkta toplamakta. Seçilmiş Ülkelerde NEET Oranlarına baktığımızda, 15-29 Yaş Grubundaki yüzdelik oranlar ise şu şekildedir: Norveç yüzde 6.5 oran ile en düşük NEET oranına sahip. ABD’deki oran yüzde 14.5. Türkiye ise yüzde 27.9 oranla ilk sırada yer alıyor. OECD Ülkeleri ortalaması ise, yüzde 12.7.

Türkiye’de NEET Gençler

Genç ve dinamik nüfus yapısıyla dikkat çeken bir ülke olan Türkiye’de işgücü piyasasının kırılgan gruplarından biri de gençlerdir. Bu bağlamda, gençler bir yandan işgücü piyasasında insana yakışır işlere erişmekte sorunlar yaşamakta, diğer yandan daha yüksek düzeyde işsizlik riski taşımaktadır. Dolayısıyla, yaş grupları itibarıyla işsizlikten en fazla etkilenen grubun gençler olduğunu söylemek mümkündür.

Türkiye işgücü piyasasında gençler açısından temel sorunlar şu şekilde özetlenebilir:

• Genç işsizliğinin kalıcı ve yapısal bir problem haline gelmesi,

• Eğitim sisteminin çıktılarının işverenlerin ihtiyaçlarını tam olarak karşılamaması nedeniyle arz ve talebin eşleşmemesi,

• Ekonomik durgunluklar ve buna bağlı olarak ortaya çıkan talep yetersizlikleri,

• İşgücüne katılma, istihdam ve işsizlik oranlarında cinsiyetler arasındaki belirgin farklılıklar,

• NEET gençlerin oranının yüksek olması,

• Okuldan işe geçiş sürecinde yaşanan zorluklar,

• Nitelik ve beceri uyumsuzlukları,

• İşgücü piyasasının nitelikli işgücü için yeterince iş yaratamaması,

• Genç işgücü açısından iş tecrübesi yetersizliği.

İzmir İli İşgücü Piyasası

Çalışmanın araştırma alanı İzmir ilidir. Bu bakımdan, İzmir iline ilişkin işgücü piyasası görünümünün değerlendirilmesi yararlı olacaktır. İzmir ilinde yaşayan 15-24 yaş grubundaki genç erkeklerin sayısı 302 bin 189 kişi ve aynı yaş grubundaki genç kadınların sayısı da 280 bin 188 kişidir. NEET oranları bölgesel düzeyde incelendiğinde, İzmir ili için 15-29 yaş grubundaki gençlerde %23,8 olan NEET genç oranı, genç kadınlarda %32,9 ve genç erkeklerde %15,7 düzeyindedir. Bu bakımdan, İzmir ili için 2008 yılında kadın, erkek ve toplamda sırasıyla %47,9, %17,3 ve %32,6 seviyesinde olan NEET gençlerin oranının gerileme eğiliminde olduğu görülmektedir.

Strateji ve Politika Önerileri

NEET gençler sorununun çözümü gerek uluslararası gerek ulusal gerekse yerel düzeyde (İzmir özelinde) üzerinde önemle durulması gereken bir sorundur. Öyle ki, NEET gençlerin istihdam dışında kalması, ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Bu gençler üretken potansiyellerini kullanamadıklarından ekonomik kalkınmaya katkı sağlayamayacaklardır. Bunun sonucunda da ekonomide verimlilik azalacak ve sosyal yardımlara olan bağımlılık artacaktır. Gençler, bir ülkenin en önemli insan kaynağı potansiyelini temsil etmektedir. NEET gençlerin eğitim almadan veya istihdam edilmeden âtıl olarak geçirdikleri zaman, ülkenin rekabet gücü için önemli bir kaynak olan insan sermayesinin oluşturulması bakımından risk yaratmaktadır. Diğer taraftan, NEET gençlerin toplumdan dışlanması, sosyal içermeyi zorlaştırmakta ve toplumsal eşitsizlikleri artırmaktadır. Bu gençlerin işgücüne katılmaması veya eğitim almaması, toplumun bir parçası olmalarını engellemektedir. NEET gençlerin işsizlik ve eğitimsizlik gibi sorunlarla karşı karşıya olmaları, sosyal istikrarsızlığı da artırabilecek ve toplumsal huzursuzluğa yol açacaktır. Bu durum, gençlerin radikalizm veya suça eğilimli olmalarına neden olarak toplum ve ülkenin güvenliği açısından da bir risk oluşturabilecektir.

1. NEET gençlerin oranının azaltılması, eğitime erişim ve nitelikli eğitim alımı konusundaki eşitsizlikleri azaltabilir (Nitelikli Eğitim).
2. NEET gençlerin işgücüne katılımının artırılması ve istihdam edilebilirliklerinin artırılması, işsizlik oranlarını azaltabilir. Bu da ekonomik büyüme, insan onuruna yakışır işler ve sürdürülebilir ekonomik kalkınma hedeflerine katkı sağlayacaktır (İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme).
3. NEET gençlerin oranının azaltılması, toplumsal cinsiyet, gelir ve yerel bölgeler arasındaki eşitsizlikleri azaltabilir. Bu da toplumda daha adil bir kalkınmaya katkı sunacaktır. (Eşitsizliklerin Azaltılması).
4. Eğitim ve işgücüne katılım, gençlerin fiziksel ve ruhsal sağlığını olumlu yönde etkileyebilecektir. Bu da sağlık, iyi olma hali ve refahın artırılmasına katkı sağlayacaktır (Sağlıklı Bireyler).
5. NEET gençlerin oranının azaltılması, kentsel ve kırsal bölgelerde toplumun daha kapsayıcı ve sürdürülebilir olmasına yardımcı olabilir (Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları).
6. İstihdam ve eğitime erişimin artırılması, toplumun daha istikrarlı ve huzurlu olmasına katkı sağlayabilecektir (Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar).

Sonuç

Çalışma kapsamında, NEET gençlerin işgücü piyasasına katılımını artırmak ve işsizlikle mücadele etmek amacıyla hazırlanan bu politika önerileri, gençlerin istihdam edilebilirliklerini ve yaşam kalitelerini yükseltmeyi hedeflemektedir. Her bir politika önerisi, gençlerin ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı ve bütüncül yaklaşımlar içermektedir. İlk olarak, eğitim ve istihdam arasındaki geçiş sürecinin kolaylaştırılmasına yönelik politika önerisi, NEET gençlere yönelik mesleki yönlendirme ve kariyer danışmanlığı hizmetleri sunarak, gençlerin eğitimden işgücüne geçişini desteklemeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte, gençlerin iş dünyasının beklentilerine uygun yetkinlikler kazanmaları için mesleki eğitim programlarının güncellenmesi ve esnek eğitim modelleri sunulması gerekmektedir. Sosyal beceri gelişimi ve uygulamalı öğrenme programları sayesinde iş dünyasının beklentileri ile uyumlu şekilde gençlerin istihdam edilebilirlikleri artırılabilecektir. NEET gençlerin işgücü piyasasında karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik bir diğer politika önerisi, girişimciliğin desteklenmesidir. Girişimcilik yoluyla genç işsizliğiyle mücadele etmeyi hedefleyen bu öneri, girişimcilik merkezleri, sermaye fonları ve melek yatırımcı ağları gibi destek mekanizmaları oluşturulmasını kapsamaktadır. Bu sayede, gençlerin yenilikçi fikirlerini hayata geçirmeleri ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmaları sağlanabilecektir. Gençlerin ihtiyaçlarını belirlemek ve sorunlara yönelik çözüm üretebilmek için iletişim ağlarının ve koordinasyonun güçlendirilmesi önemlidir. Dijital iletişim ağları, koordinasyon merkezleri ve farkındalık kampanyaları ile gençlere erişim artırılacak ve paydaşlar arasında etkin iş birliği sağlanacaktır. Son olarak, iş dünyasında gençlerin ihtiyaçlarına odaklanılması yoluyla gençlerin iş dünyasındaki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak işverenlerin bilinçlendirilmesi ve geri bildirim mekanizmalarının oluşturulması hedeflenmektedir. Bakım sorumluluğu olan gençler için destek hizmetleri sunulması ve iş arama ödeneği gibi maddi desteklerin sağlanması da bu önerinin önemli bileşenlerindendir. Çalışma kapsamında gündeme getirilen politika önerileri, NEET gençlerin İzmir işgücü piyasasına katılmalarını sağlayarak, bölgenin sosyoekonomik kalkınmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bütüncül yaklaşımlar ve çeşitli paydaşların iş birliği ile gençlerin istihdam edilebilirliklerinin artırılması ve sürdürülebilir iş fırsatlarına erişimlerinin sağlanması NEET gençler sorununun çözümünde son derece önemli bir aşamadır. Bu çalışma kapsamında ortaya konulan politika önerilerinin hayata geçirilmesi ile İzmir ve bölge gençlerinin yetkinlikleri geliştirilerek NEET gençlerin işgücü piyasasında aktif ve üretken bireyler olabilmeleri sağlanacaktır.